W kolejnych wytycznych dotyczących tematu leczenie uzależnienia od alkoholu (alkoholizmu) publikowanych przez różne towarzystwa psychiatryczne w ostatnich latach, coraz większą rolę w leczeniu uzależnienia od alkoholu przypisuje się działaniu leków. Chociaż zalecenia co do ich stosowania różnią się między sobą, jedno stanowisko można uznać za wspólne – leki mogą stanowić cenne uzupełnienie terapii uzależnienia. Należy przy tym jednak pamiętać, że farmakoterapia stanowi jedynie terapię uzupełniającą i powinna być stosowana w połączeniu ze standardowymi formami pomocy – psychoterapią, psychoedukacją, treningami umiejętności.
Leczenie uzależnienia od alkoholu – jak podjąć decyzję?
Decyzja o rozpoczęciu farmakoterapii wymaga współpracy między pacjentem, psychiatrą i terapeutą uzależnień. Przed jej podjęciem należy wziąć pod uwagę kilka czynników:
- cele terapii,
- preferencje pacjenta,
- ewentualne współistniejące zaburzenia psychiczne,
- ogólny stan zdrowia,
- przyjmowane leki,
- ewcześniejsze doświadczenia z farmakoterapią uzależnienia od alkoholu.
Leki stosowane w terapii uzależnienia od alkoholu
Aktualnie w leczeniu uzależnienia od alkoholu zarejestrowane są w Polsce 4 preparaty:
Akamprozat
– lek działa poprzez modulowanie przekaźnictwa glutaminergicznego w mózgu, zmienionego przez przewlekłe używanie alkoholu, uważa się również, że wpływa też na przekaźnictwo dopaminergiczne, zmniejszając wzmacniający efekt alkoholu. Przeznaczony jest przede wszystkim dla osób, których celem jest osiągnięcie abstynencji, nawrót intensywnego picia jest wskazaniem do odstawienia leku. Powinien być włączony bezpośrednio po detoksykacji, a w przypadku swojej skuteczności – powinien być stosowany do roku. Wymaga codziennego przyjmowania, 2-3 razy na dobę. Preparat jest z reguły dobrze tolerowany, najczęściej obserwowanym działaniem niepożądanym jest występowanie biegunki. Nie są znane interakcje z innymi lekami. Przeciwwskazaniem do jego stosowania jest niewydolność nerek oraz zaburzenia gospodarki wapnia.
Naltrekson
– lek działa jako antagonista opioidowy, zmniejsza przyjemne doznania związane z alkoholem oraz nasilenie głodu alkoholowego. Przeznaczony jest przede wszystkim dla osób, których celem jest redukcja intensywności picia oraz ogólnej ilości przyjmowanego alkoholu, w mniejszym stopniu dla osób dążących do abstynencji. Włączenie leku nie wymaga wcześniejszej detoksykacji, może być stosowany również w trakcie nawrotu picia, u pacjentów nie wymagających detoksykacji. Lek wymaga codziennego przyjmowania – 1 raz na dobę. Preparat z reguły jest dobrze tolerowany, najczęstszymi działaniami niepożądanymi są zaburzenia żołądkowo-jelitowe oraz działanie uspokajające. Interakcje z innymi lekami są rzadkie. Przeciwwskazaniem do jego stosowania są uszkodzenie wątroby, uzależnienie od opioidów oraz stosowanie opioidowych leków przeciwbólowych – naltrekson hamuje ich działanie przeciwbólowe.
Nalmefen
– podobnie jak naltrekson jest antagonistą opioidowym, zmniejsza uczucie przyjemności związane z piciem alkoholu, jego euforyzujące efekty oraz osłabia głód alkoholowy. Przeznaczony jest dla osób dążących do redukcji intensywności picia oraz ogólnej ilości spożywanego alkoholu. Przed jego włączeniem nie jest konieczna detoksykacja i może być stosowany w trakcie nawrotu picia, u pacjentów nie wymagających detoksykacji. Lek powinien być przyjmowany w dniu, w którym istnieje ryzyko spożycia alkoholu, 1-2 godzin przed planowanym czasem spożycia. Preparat z reguły jest dobrze tolerowany, najczęstszymi działaniami niepożądanymi są nudności i wymioty, bóle głowy i bezsenność. Interakcje z innymi lekami są rzadkie. Przeciwwskazaniem do stosowania są uszkodzenie wątroby, uzależnienia od opioidów oraz stosowanie opioidowych leków przeciwbólowych – nalmefen hamuje ich działanie przeciwbólowe.
Disulfiram
– lek hamuje działanie enzymu wątrobowego – dehydrogenazę alkoholową, co powoduje zatrzymanie metabolizmu alkoholu i nagromadzenie aldehydu octowego. To z kolei może skutkować wystąpieniem tzw. reakcji disulfiramowej. Jej objawami mogą być: uderzenia gorąca, przyśpieszenie akcji serca, nadmierna potliwość, spadek ciśnienia tętniczego krwi, bóle i zawroty głowy, nudności i wymioty, niepokój. Należy nadmienić, że w rzadkich przypadkach reakcja ta może przebiegać w sposób ciężki i prowadzić do istotnych skutków zdrowotnych, włącznie ze zgonem! Głównym działaniem w leczeniu uzależnienia jest więc negatywnie wzmocnienie i działanie awersyjne (zniechęcające). Lek przeznaczony jest dla osób, dla których celem leczenia jest abstynencja. Jest to leczenie drugiego rzutu i nie powinno być wdrażane przed sprawdzeniem skuteczności innych form farmakoterapii. Przed jego włączeniem konieczna jest detoksykacja. Może być przyjmowany codziennie lub kilka razy w tygodniu, jego działanie utrzymuje się do ok. 10 dni. Przeciwwskazaniami do stosowania są choroby serca, psychozy oraz przebyte próby samobójcze.
Leczenie uzależnienia od alkoholu – o czym jeszcze trzeba pamiętać?
Należy pamiętać, że każdy z wyżej wymienionych leków powinien być stosowany w połączeniu ze standardowymi oddziaływaniami terapeutycznymi, stosowanymi w terapii uzależnień (leczenie uzależnienia od alkoholu) – we współpracy z lekarzem psychiatrą mającym doświadczenie w farmakoterapii alkoholizmu.
Psychoterapia uzależnienia od alkoholu 9 listopada 2018Osoby pijące alkohol w ciągu swojego życia mogą zmieniać wzór spożywania tej substancji. Mogą więc oscylować od całkowitej abstynencji, poprzez…»
- Czym jest współuzależnienie od alkoholu 30 lipca 2018
Współuzależnienie od alkoholu – jak się rozwija? Pierwsze pytanie jakie zadają w gabinecie psychoterapeutycznym osoby współuzależnione, najczęściej brzmi: “Co mogę…»
- Uzależnienie od alkoholu a depresja – wzajemne relacje 7 maja 2018
Wiele dotychczasowych badań wykazało, że depresja oraz uzależnienia od alkoholu są zjawiskami wzajemnie i dwukierunkowo powiązanymi. Uważa się, że nadużywanie…»
- Alkohol i sen 7 maja 2018
Jak alkohol wpływa na sen? W przeprowadzonych dotychczas badaniach wykazano, że alkohol może skracać czas zasypiania i zwiększać ilość snu…»
- Baklofen w leczeniu uzależnienia od alkoholu 25 kwietnia 2018
Baklofen jest lekiem, który jeszcze do niedawny był stosowany głównie jako środek rozluźniający mięśnie w chorobach neurologicznych, wiążących się ze…»
- Fazy rozwoju uzależnienia od alkoholu 23 kwietnia 2018
Uzależnienie od alkoholu (alkoholizm) jest poważnym problemem zdrowotnym, który rozwija się stopniowo. Poszczególne fazy alkoholizmu, jak i ich obraz mają…»
- Objawy alkoholizmu14 marca 2018
Po czym można poznać, że ktoś jest uzależniony od alkoholu, jakie objawy alkoholizmu mogą wskazywać na występowanie uzależnienia? Jak rozpoznać…»
- Leczenie alkoholizmu 5 marca 2018
Uzależnienie od alkoholu (alkoholizm, choroba alkoholowa) to poważny problem zdrowotny, spowodowany długotrwałym (zwykle – wieloletnim) nadmiernym piciem alkoholu. Wzorce nadużywania…»
- W jaki sposób można pić mniej alkoholu? 8 lutego 2018
W miarę narastania ilości i częstości spożywanego alkoholu może dojść do rozwoju różnych chorób ogólnomedycznych i zaburzeń psychicznych, w tym…»
- Uzależnienie od alkoholu – współwystępowanie zaburzeń psychicznych 6 lutego 2018
Na rozwój uzależnienia od alkoholu wpływają czynniki biopsychospołeczne. Czynniki te mogą leżeć u podłoża licznych zaburzeń psychicznych, w tym uzależnienia.…»