Po czym można poznać, że ktoś jest uzależniony od alkoholu, jakie objawy alkoholizmu mogą wskazywać na występowanie uzależnienia?
Jak rozpoznać alkoholizm?
Osoby uzależnione zwykle bagatelizują problem, ukrywają/pomniejszają ilość wypijanego alkoholu i częstość picia, znajdują wymówki i wytłumaczenia dla picia, próbują uzasadnić i zracjonalizować swoje picie. Często tłumaczą swoje zachowania przeciążeniem stresami, przemęczeniem, konfliktami i koniecznością „odprężenia się”. Łatwo się temu poddać i uwierzyć w te wytłumaczenia – dotyczy to też samej osoby uzależnionej. Często ona sama „wierzy”, że nie ma problemu alkoholowego, a ściślej – chce wierzyć, bo w przeciwnym razie pojawiła by się perspektywa zmierzenia się z uzależnieniem, czyli mówiąc wprost – zaprzestania lub przynajmniej ograniczania picia. Zresztą osoby uzależnione niejednokrotnie podejmują takie wysiłki, by picie „kontrolować”, a gdy to się nie udaje – budują kolejne racjonalne uzasadnienia, że „nie mogło się udać”. Ta specyfika alkoholizmu może być szczególnie kłopotliwa dla bliskich i otoczenia, zwłaszcza, gdy osoba pijąca dość dobrze funkcjonuje lub przynajmniej skutecznie zachowuje takie pozory.
Jakie są objawy alkoholizmu?
A tymczasem objawy alkoholizmu zostały dobrze opisane i przy wnikliwej ocenie można je zaobserwować. W oficjalnych kryteriach rozpoznania uzależnienia od alkoholu wymienia się następujące cechy/objawy akoholizmu:
silna potrzeba picia alkoholu lub wręcz przymus jego spożywania
– często przejawiający się „szukaniem okazji”, tworzeniem wymówek, pozornie racjonalnych uzasadnień do napicia się,
niemożność lub trudności w kontrolowaniu picia alkoholu
– z upijaniem się, piciem zbyt często i zbyt dużo, w nieodpowiednich sytuacjach i okolicznościach,
zaniedbywanie innych obszarów życia kosztem picia
– alkohol stopniowo wypiera zainteresowanie rodziną, znajomymi, kształceniem, obowiązkami zawodowymi i wcześniejszymi pasjami/zainteresowaniami, a picie staje się dla osoby uzależnionej coraz ważniejsze (nawet jeśli temu zaprzecza),
nadmierne i zbyt częste picie mimo przejawów szkodliwości z tym związanych
– oprócz powyższych ograniczeń, mogą się pojawiać problemy zdrowotne (somatyczne szkody związane z picem alkoholu), prawne i inne; osoba uzależniona zdaje się tego nie zauważać, a nawet jeśli dostrzega te problemy, picie wygrywa ze zdrowym rozsądkiem,
rozwijanie się tolerancji alkoholu
– osoba uzależniona z czasem musi wypijać więcej alkoholu by uzyskać „pożądany” efekt (upojenia, uspokojenia, odprężenia, itp.), a jej organizm „wytrzymuje” czasami bardzo duże dawki alkoholu; (uwaga: w późniejszym etapie uzależnienia tolerancja na alkohol może spadać – wyczerpują się zasoby adaptacyjne organizmu),
objawy abstynencyjne
– występowanie nieprzyjemnych (a czasami niebezpiecznych) objawów w sytuacji ograniczenia lub zaprzestania picia alkoholu: niepokój, rozdrażnienie, drżenia (np. rąk), nadmierne pocenie się, nudności, wymioty, biegunki, zaburzenia snu (niemożność zaśnięcia i/lub wybudzenia), lęki. Bardziej nasilone objawy abstynencyjne to np.: padaczka poalkoholowa, halucynacje czy majaczenie. Część osób uzależnionych stara się unikać tych przykrych stanów lub łagodzić ich nasilenie poprzez picie alkoholu lub przyjmowanie leków uspokajających.
Zapamiętaj!
Stereotyp „alkoholika” jako kogoś, kto stracił pracę, jest zaniedbany, pije codziennie, jest nieustannie pijany – jest niezgodny z rzeczywistością. Większość osób uzależnionych od alkoholu stara się funkcjonować normalnie (lub skutecznie zachowuje pozory takiego funkcjonowania) i do jakiegoś czasu to się względnie udaje. Z czasem jednak szkody rosną, a w tym przypadku – podobnie jak w innych dziedzinach medycyny – im wcześniej się podejmie terapię, tym szanse na dobry efekt są większe.
Co robić, gdy podejrzewa się obecność uzależnienia od alkoholu?
Jeśli dostrzegasz u siebie lub u bliskiej osoby powyższe objawy alkoholizmu, zachęć ją do wykonania testu AUDIT, w celu wiarygodniejszej oceny ryzyka uzależnienia. Uzależnienie od alkoholu można i należy leczyć – w przypadku dodatniego wyniku testu, warto się skonsultować z psychoterapeutą uzależnień lub psychiatrą mającym doświadczenie w diagnozowaniu/leczeniu alkoholizmu, w celu doprecyzowania rozpoznania i – optymalnie – zaplanowania zindywidualizowanego leczenia.