Alkoholowy Zespół Abstynencyjny (AZA)

Czym jest Alkoholowy Zespół Abstynencyjny?

Alkoholowy zespół abstynencyjny (odstawienny) jest stanem, charakteryzującym się występowaniem zaburzeń somatycznych (dotyczących ciała) jak i psychicznych, występującym w wyniku spadku stężenia alkoholu w organizmie, w związku z przerwaniem lub ograniczeniem nadmiernego picia alkoholu.

Występowanie zespołów odstawiennych lub tzw. „klinowanie” w celu jego uniknięcia, stanowią jeden z objawów uzależnienia.

Czym nie jest Alkoholowy Zespół Abstynencyjny?

Nie należy mylić go z „kacem”, który jest następstwem spożycia nadmiernej ilości alkoholu.

Jak powstaje Alkoholowy Zespół Abstynencyjny?

Alkohol działa na ośrodkowy układ nerwowy w sposób hamujący – zmniejsza jego aktywność. W przypadku przewlekłego przyjmowania alkoholu, układ nerwowy równoważy ten efekt przez zwiększenie swojej aktywności. W sytuacji spadku stężenia etanolu dochodzi do sytuacji, gdy ta zwiększona aktywność przestaje być równoważona przez działanie hamujące alkoholu, co skutkuje nadmiernym pobudzeniem i występowaniem objawów AZA.

Jakie są jego objawy Alkoholowego Zespołu Abstynencyjnego?

Objawy omawianego zespołu występują zwykle ok. 6-24 godzin po przerwaniu spożywania alkoholu/zmniejszenia ilości wypijanego alkoholu. Wśród nich wymienia się:

  • drżenie języka, powiek i wyciągniętych rąk,

  • nadmierne pocenie się,

  • mdłości, nudności lub wymioty,

  • przyśpieszona akcja serca lub wzrost ciśnienia tętniczego krwi,

  • pobudzenie psychoruchowe,

  • bóle głowy,

  • bezsenność,

  • złe samopoczucie lub osłabienie,

  • przemijające omamy lub iluzje wzrokowe, słuchowe lub dotykowe,

  • napady drgawkowe.

Aby możliwe było postawienie rozpoznania AZA konieczne jest wystąpienie 3 powyższych objawów w sytuacji zmniejszenia ilości/przerwania picia.

Poza wymienionymi objawami AZA towarzyszyć mogą dodatkowo lęk, rozdrażnienie, obniżenie nastroju, impulsywność.

Jaki jest przebieg i postępowanie Alkoholowego Zespołu Abstynencyjnego?

Alkoholowy Zespół Abstynencyjny może przebiegać w różny sposób – od łagodnego, powodującego jedynie umiarkowany dyskomfort, do ciężkiego, zagrażającego życiu. Czas trwania jest zróżnicowany i zwykle mieści się między 2 a 7 dniami. Objawy ustępują często nawet bez leczenia, jednak istnieje wówczas większe ryzyko powikłań.

W przypadku wystąpienia objawów tego zespołu konieczna jest konsultacja z lekarzem w celu ustalenia strategii leczenia i oceny stanu ogólnego.

W łagodnych zespołach odstawiennych możliwe jest leczenie ambulatoryjne, polegające głównie na interwencjach niefarmakologicznych:

  • ograniczeniu bodźców przez przebywanie w przyciemnionym, cichym pomieszczeniu,

  • doustnym uzupełnianiu płynów i elektrolitów,

  • wsparciu ze strony otoczenia.

U osób o większym nasileniu AZA lub obciążonych innymi chorobami, preferowaną formą terapii jest leczenie szpitalne (głównie w oddziałach detoksykacyjnych oraz psychiatrycznych). Stosowane są wówczas leki z grupy benzodiazepin (których działanie polega na hamowaniu nadmiernego pobudzenia ośrodkowego układu nerwowego), intensywne nawadnianie, wyrównywanie zaburzeń elektrolitowych oraz leczenie innych stanów, które mogą współwystępować z AZA.

W każdym przypadku wystąpienia alkoholowego zespołu odstawiennego wskazane jest wykonanie badań laboratoryjnych, w celu oceny stanu somatycznego oraz przyjmowanie witamin z grupy B, w szczególności B1, z uwagi na jej częste niedobory i ich możliwe powikłania neurologiczne.

Czego nie należy robić w przypadku wystąpienia Alkoholowego Zespołu Abstynencyjnego?

W przypadku wystąpienia AZA nie należy:

  • samodzielnie stosować leków uspokajających, zwłaszcza będąc wciąż pod wpływem alkoholu,

  • stosować innych leków w celu złagodzenia objawów, bez wiedzy lekarza,

  • pić alkoholu w celu złagodzenia objawów.

 

Jakie mogą być powikłania Alkoholowego Zespołu Abstynencyjnego?

Wśród powikłań alkoholowego zespołu odstawiennego wymienia się majaczenie drżenne, napady drgawkowe oraz halucynozę alkoholową.

Majaczenie drżenne (delirium tremens)

jest najcięższym powikłaniem AZA. Jest to stan zagrażający życiu pacjenta. Bezwzględnie wymaga leczenia w szpitalu. Jego objawami są: dezorientacja, halucynacje, urojenia, pobudzenie psychoruchowe oraz nasilone objawy AZA (np. skrajnie przyśpieszona akcja serca, drżenie, potliwość).

Napady drgawkowe

nie są typowymi napadami padaczkowymi, lecz napadami związanymi bezpośrednio z nadaktywność ośrodkowego układu nerwowego. W ich przebiegu występuje zwykle krótkotrwała utrata przytomności, przygryzienie języka, oddanie moczu i stolca, początkowe napięcie mięśni, a następnie drgawki. Zwykle po napadzie występują dezorientacja i senność.

Wystąpienie napadu drgawek po raz pierwszy lub o innym niż opisanym wyżej obrazie, wymaga wykonania diagnostyki neurologicznej. Drgawki abstynencyjne wiążą się ze znacznie większym ryzykiem występowania majaczenia, a w przypadku ich wystąpienia leczenia powinno odbywać się w warunkach szpitalnych.

Halucynoza alkoholowa

to stan, w którym nad objawami AZA dominują objawy psychotyczne – przede wszystkim halucynacje (omamy) słuchowe, nie występują zwykle zaburzenia orientacji. Leczenie tych osób powinno być prowadzone w warunkach szpitalnych.

 

Co dalej?

Wystąpienie AZA jest mocnym wskaźnikiem uzależnienia od alkoholu, a zarazem – stanem poważnej destabilizacji funkcji mózgu. Zignorowanie tych objawów i kontynuacja picia alkoholu, wiąże się z ryzykiem ponownego występowania AZA, a każdy kolejny epizod może być bardziej nasilony i obciążony większym ryzykiem powikłań. Dlatego też po zakończeniu intensywnego leczenia zespołu odstawiennego konieczne jest podjęcie całościowej terapii terapii uzależnienia od alkoholu.

Opracował lek.lek. Krzysztof Wojtasik-Bakalarz

Tagi: , , , ,

lek. med. Krzysztof Wojtasik-Bakalarz

Ukończył studia na Wydziale Lekarskim  Uniwersytetu Jagiellońskiego. Aktualnie odbywa szkolenie specjalizacyjne w dziedzinie psychiatrii w Szpitalu Specjalistycznym im. dr J. Babińskiego w Krakowie. Doświadczenie zawodowe zdobywa dyżurując w Szpitalu Babińskiego, pracując w Poradni Zdrowia Psychicznego…»

Inne materiały:

  1. Uzależnienie od alkoholu a depresja – wzajemne relacje

  2. Alkohol i sen

  3. Baklofen w leczeniu uzależnienia od alkoholu