Jak motywować bliską osobę do ograniczenia lub zaprzestania picia alkoholu?

Rodzina czasem wcześniej zauważa, że dzieje się coś niepokojącego u bliskiej im osoby, co wiążą z nadmierną ilością spożywanego przez nią alkoholu. Osobie pijącej czasem trudno jest się do tego przyznać, gdyż uświadamianie sobie problemu, może powodować nasilenie przykrych emocji, takich jak wstyd, lęk, poczucie winy i obniżone poczucie własnej wartości oraz dyskomfort. Reakcją obronną na komunikaty o nadmiernym piciu alkoholu bywa wtedy zaprzeczenie, złość, rozdrażnienie, atak lub wycofanie się z kontaktu. Jak ograniczyć spożywanie alkoholu przez bliską osobę?

 

Klucz do sukcesu – motywowanie do zmiany

Należy pamiętać o tym, że wzbudzenie w kimś motywacji do zmiany zachowania jest procesem długoterminowym. Bardzo dobrze proces ten jest wyjaśniony został w transteoretycznym modelu zmiany (Prochaska, Narcross, DiClemente, w którym autorzy opisują etapy skutecznego motywowania osób do zmiany różnych szkodliwych nawyków i zachowań (w tym problemów z nadmiernym piciem alkoholu).  Model ten wskazuje na to, że zmiana zachowań jest cyklem, który składa się z kilku następujących po sobie etapów, żadnego z nich nie da się pominąć.

  • Etap pierwszy to tzw. prekontemplacja

    – osoba bliska nie ma świadomości swojego problemu, nie zastanawia się nad tym, że mogłaby coś zmienić w swoim zachowaniu – np. rzadziej pić alkohol, czy zmniejszyć ilość wypijanego alkoholu. Na tym etapie dominuje zaprzeczanie problemowi i jest to jak najbardziej typowy przejaw pierwszego stadium zmiany.

To co można zrobić, to mówić o faktach np. „wczoraj wieczorem chciałam z Tobą miło spędzić czas, a nie mogłam gdyż wypiłeś za dużo alkoholu i byłeś drażliwy, poszedłeś zezłoszczony spać. Chciałabym abyś przemyślał to co mówię. Jeśli zechcesz mogę z Tobą więcej porozmawiać o Twoim piciu, o tym kiedy się o Ciebie martwię, co mi w tym przeszkadza, a co lubię z Tobą robić”. Taki komunikat może mieć wartość wspierającą, może również powoli poszerzać widzenie problemu przez osobę pijącą.

  • Drugi etap to tzw. kontemplacja

    – osoba bliska powoli zaczyna widzieć swój problem związany z nadmiernym piciem alkoholu, zaczyna rozważać (najpierw w myślach, potem na głos) konieczność wprowadzenia pewnych zmian, próbuje samodzielnie zastanawiać się jak ograniczyć spożywanie alkoholu. Pojawia się stan ambiwalencji – „chcę pić alkohol, chcę ograniczyć wypijanie alkoholu”. Wtedy bardzo potrzebne jest wsparcie bliskiej osoby i wzmacnianie tego, co przemawia za zmianą i ograniczaniem picia alkoholu. Ważne, aby komunikaty były wtedy życzliwe i zachęcające do rozmowy na ten temat z osobami, które mogą podpowiedzieć, w jaki sposób można zrezygnować z nadmiernego picia alkoholu; jak ograniczyć spożywanie alkoholu. W tym okresie potrzebne są konkretne informacje, aby zacząć przygotowywać się do wprowadzenia zmiany.

  • Trzeci etap to tzw. przygotowanie

    – osoba bliska już wie, że chciałaby coś zmienić w swoim modelu picia alkoholu, ale jeszcze nie wie do końca jak to zrobić. Podejmuje próby, ale one się nie udają, pojawia się wtedy poczucie porażki. Warto najpierw zrobić plan, zanim się zacznie działać. To kolejny etap, w trakcie którego wsparcie bliskich jest bardzo potrzebne. Ponadto na tym etapie użyteczna staje się wiedza, w jaki sposób inni próbowali sobie poradzić z problemem – można sięgnąć do poradnika lub porozmawiać z kimś, kto ograniczył picie alkoholu. Dobrą metodą jest skorzystanie z konsultacji specjalistycznej i zastanowienie się – „czy faktycznie mam problem i jakie jest jego nasilenie?”. Etap przygotowania jest zazwyczaj jednym z najdłuższych, powinien być zakończony stwierdzeniem „DZIAŁAM”.

  • Czwarty etap tzw. działanie

    – osoba bliska wdraża ustalony plan, angażuje w to swój czas i uwagę, zastanawia się, które podjęte działania przynoszą efekt, a które nie. Na tym etapie bardzo istotne jest, aby członkowie rodziny nadal w pozytywny sposób wspierali podejmowane wysiłki, nie oczekiwali łatwej zmiany, nie krytykowali porażek, jakie się mogą pojawić, ale wzmacniali to, co służy ograniczaniu picia alkoholu oraz wprowadzania zdrowych nawyków. Zmiana zachowania wymaga zaangażowania czasowego, ważne, aby osoba bliska np. nie dała komunikatu „kiedyś piłeś i cię nie było, teraz podjąłeś terapię i chodzisz na siłownię i też cię nie ma”. Konstruktywniejszy byłby wtedy komunikat „potrzebuję z Tobą spędzić czas, kiedy możemy go wspólnie zorganizować”.

  • Piaty etap tzw. podtrzymanie

    – osoba bliska ma już swoje sukcesy, pojawiły się rezultaty działań, owocuje to, co zostało wypracowane w poprzednich stadiach, ale zawsze istnieje ryzyko spadku motywacji oraz pokusa, aby wrócić do starych, niekorzystnych zachowań. Konieczne jest wzbudzanie w sobie energii i zapału aby nadal kroczyć drogą zdrowszego funkcjonowania. Pomoc bliskich i tutaj jest nadal potrzebna.

  • Stanem pożądanym jest tzw. rozwiązanie

    czyli ostateczny cel każdej wprowadzanej zmiany, kiedy nowe i ukształtowane schematy zachowania dominują w życiu osoby wychodzącej z uzależnienia oraz jej rodziny.

Powyższe etapy pokazują, jak ograniczyć spożywanie alkoholu.

Opracowała mgr Jolanta Ryniak, na podstawie Miller W.R. Wzmacnianie motywacji do zmiany w terapii nadużywania substancji. Parpamedia Wydawnictwo Edukacyjne, Warszawa 2009

 

Tagi: , , , , , , ,

»