Alkohol i sen

Jak alkohol wpływa na sen?

W przeprowadzonych dotychczas badaniach wykazano, że alkohol może skracać czas zasypiania i zwiększać ilość snu wolnofalowego (uważanego za najbardziej regenerujący) oraz skracać łączny czas fazy REM snu (rola tej fazy snu nie jest wyjaśniona, najczęściej kojarzona jest z żywymi marzeniami sennymi). Powyższe obserwacje dotyczą jednak jedynie pierwszej połowy snu nocnego (ok. 4 pierwszych godzin snu), w drugiej połowie nocy pod wpływem alkoholu zwykle dochodzi do pogorszenie jakości snu – jego fragmentacji, ze zwiększeniem ilość snu REM, co może przekładać się na występowanie większej ilości marzeń sennych, czasem o charakterze koszmarów. To powoduje, że często jakość snu po spożyciu alkoholu się pogarsza. Dane te podważają powszechnie panujący mit sugerujący nasenne działanie alkoholu. Te niekorzystne efekty związane są m.in. ze spadkiem stężenia alkoholu we krwi i stopniowym odwracaniem się efektów jego działania. Ponadto odnotowano, że po wybudzeniu utrzymuje się większa senność, co wpływa na pogorszenie sprawności manualnej i intelektualnej, utrudniając wykonywanie niektórych zadań, np. obowiązków zawodowych lub jazdy samochodem. Równocześnie dostępne są dane naukowe wskazujące na swoiście niekorzystny wpływ alkoholu na architekturę snu.

Powyższe dane wynikają z badań dotyczących jakości snu przy sporadycznym przyjmowaniu alkoholu. W przypadku picia tej substancji w sposób intensywny/przewlekły stwierdzono, że względnie pozytywne działanie alkoholu podczas pierwszej połowy snu, zanikają już po ok 3 dniach, ustępując miejsca wcześniej wspomnianej fragmentacji snu i nadmiernej senności następnego dnia.

Podsumowując: alkohol nie jest dobrym środkiem nasennym i nie powinien być stosowany w leczeniu bezsenności, przy dłuższym stosowaniu może mieć odwrotne działanie na jakość i ilość snu (zwiększając równocześnie ryzyko uzależnienia od alkoholu).

Uzależnienie od alkoholu a sen

Zaburzenia snu (przede wszystkim bezsenność) są jednym z najczęstszych problemów współistniejących z uzależnieniem od alkoholu i może dotyczyć nawet kilkudziesięciu procent osób uzależnionych. Wykazano, że jakość snu spada wraz z nasileniem objawów uzależnienia. Zaburzenia snu mogą mieć różną postać, zależnie od okresu nadużywania/uzależnienia od alkoholu, co omówiono poniżej.

Sen w trakcie nadużywania alkoholu

U osób uzależnionych od alkoholu substancja ta opóźnia zasypianie i skraca łączny czas snu, zwiększa jednak ilość snu wolnofalowego i zmniejsza ilość snu REM. Dochodzi wówczas do zaburzenia architektury snu i pogorszenia jego jakości, też z powodu możliwych zbyty wczesnych wybudzeń.

Sen w trakcie odstawiania alkoholu

Zaburzenia snu są częstym zjawiskiem towarzyszącym alkoholowemu zespołowi odstawiennemu, zwykle obejmują opóźnienie zasypiania, skrócenie snu, poprawę snu wolnofalowego oraz zwiększenie ilości snu REM, co może przekładać się na żywe marzenia senne, często o charakterze koszmarów.

Sen w trakcie abstynencji

Chociaż abstynencja alkoholowa zwykle przekłada się na poprawę jakości snu u osób uzależnionych od alkoholu, to zaburzenia te mogą utrzymywać się przez wiele miesięcy (a nawet do kilku lat) po przerwaniu używania alkoholu. Nasilenie zaburzeń snu może przekładać się na ryzyko nawrotu alkoholizmu, w związku z czym powinny być adekwatnie leczone.

Alkohol i sen – Podsumowanie

Podsumowując warto podkreślić, że zależność między nadużywaniem/uzależnieniem od alkoholu może być dwukierunkowa. Osoby używające alkoholu do „samoleczenia” wcześniej występującej bezsenności, mogą być obciążone większym ryzykiem uzależnienia od tej substancji. I odwrotnie – długotrwale picie alkoholu, może się przyczynić do rozwoju przewlekłej bezsenności. Dlatego w przypadku współwystępowania nadużywania/uzależnienia od alkoholu i bezsenności, przydatna bywa terapia skojarzona – oparta na współpracy terapeuty uzależnień i lekarza psychiatry mającego doświadczenie w diagnozowaniu i leczeniu zaburzeń snu.

Tagi: , , , , ,

lek. med. Krzysztof Wojtasik-Bakalarz

Ukończył studia na Wydziale Lekarskim  Uniwersytetu Jagiellońskiego. Aktualnie odbywa szkolenie specjalizacyjne w dziedzinie psychiatrii w Szpitalu Specjalistycznym im. dr J. Babińskiego w Krakowie. Doświadczenie zawodowe zdobywa dyżurując w Szpitalu Babińskiego, pracując w Poradni Zdrowia Psychicznego…»

Inne materiały:

  1. Uzależnienie od alkoholu a depresja – wzajemne relacje

  2. Alkohol i sen

  3. Baklofen w leczeniu uzależnienia od alkoholu